Ik ben een nieuwsliefhebber. Niets lekkerder dan ’s morgens in de trein stappen met de ochtendkrant en van al het landelijke en plaatselijke nieuws op de hoogte weer uitstappen. Helaas woon ik op de verkeerde plek. Nog afgezien van het feit dat ik op 5 minuten lopen van mijn werk woon en die trein dus helemaal niet nodig heb, er is hier geen treinverbinding. Ooit was die er wel, van Wau helemaal naar Khartoum, twee dagreizen verder. Die verbinding heeft zelfs de burgeroorlog overleefd, maar is definitief beëindigd bij het starten van de gevechten in Darfur waar het grootste deel van het traject doorheen liep.

Maar goed, ik heb die trein dus ook niet nodig. Het andere obstakel in de combinatie krantje-trein vind ik vervelender. We hebben hier in Wau namelijk ook geen krant. Zuid-Sudan kent wel een paar kranten, met wisselende verschijningsfrequentie en wisselend niveau van berichtgeving, maar die komen niet verder dan Juba. De kosten voor transport naar Wau zijn te hoog en het aantal potentiële lezers te laag om distributie hier haalbaar te maken.

De televisie dan maar als nieuwsbron? Het zou kunnen, Zuid-Sudan beschikt over één televisiekanaal (jawel, één!), dat uitzendt van 6 tot 10 uur ’s avonds. Alleen is dat kanaal staatseigendom en rapporteert het dus vooral over alle officiële gelegenheden waar de president of zijn entourage aanwezig zijn geweest. Overigens tot grote interesse van de Zuid-Sudanese bevolking. Zo heb ik ooit in een restaurant gezeten waar de ogen van alle gasten (allen mannen) gericht waren op de aanwezige tv en er zelfs een hele groep mensen tussen het gaas van het hek stond door te kijken.

Internet is ideaal voor het internationale nieuws of om op de hoogte te blijven van wat er in Nederland speelt, maar voor Zuid-Sudanese berichtgeving beperkt informatief. Een enkele krant heeft ook een internetpagina. Alleen duurt het meestal twee of drie dagen voordat een gebeurtenis gemeld wordt en dan bestaat de helft van het bericht ook nog eens uit nog oudere informatie. Niet echt de heet-van-de-naald internetjournalistiek die elders gebruikelijk is.

De belangrijkste bron van informatie voor 60% van de mensen hier is de radio. Wau telt twee radiostations, het katholieke Radio Voice of Hope en Radio Miraya, een samenwerking tussen Fondation Hirondelle en UNMISS. Radio Miraya zendt landelijk 24 uur per dag uit, deels Engelstalig, deels Arabisch, met een mix van nieuws, muziek, educatie (Engelse les!) en discussie. Voor de discussie kunnen mensen inbellen, wat tot soms geweldige en soms tenenkrommende discussies leidt. Discussies over de vraag of je je kinderen Afrikaanse of juist Engelse/Italiaanse namen moet geven, of er wetgeving moet komen die regelt dat vrouwen zich netjes moeten kleden (geen strakke spijkerbroeken of decolletés werd daarmee bedoeld), maar ook discussies over de inhoud van de nieuwe grondwet of de afhandeling van het laatste geval van corruptie. Radio Voice of Hope gebruikt dezelfde mix in de uitzending, maar kent beperkter uitzendtijden. Het is een lokale zender die dus dichter op de plaatselijke gebeurtenissen zit. Beide zijn soms informatief maar niet echt snel in de berichtgeving.

Voor de aankondigingen van bijeenkomsten, festiviteiten en parades, maar ook de instelling van een avondklok in december gebruiken ze hier iets waarvan ik dacht dat het allang uitgestorven was: de dorpsomroeper. Vooruit, ze hebben het iets gemoderniseerd dus het gaat nu met auto en geluidsversterking (anders is de stad ook wel heel erg groot), maar het principe is nog steeds hetzelfde: de auto rijdt  alle straten van de stad door met een man of een vrouw er in die dezelfde boodschap steeds maar weer herhaalt (nee, geen opname, live) zodat iedereen het kan horen. Waarbij horen voor ons overigens niet verstaan betekent. Er wordt omgeroepen in het Arabisch, maar die ene keer dat er wat Engelse tekst doorheen gemixt was verstonden we het evenmin. De luidsprekers zijn niet van de beste kwaliteit zullen we maar zeggen.

Een nieuw fenomeen in de informatievoorziening is het gebruik van SMS. Het Ministerie van Gezondheid gebruikt het om vaccinatiecampagnes aan te kondigen, de regerende partij feliciteert de hele bevolking met hun eigen 30-jarig bestaan.

De snelste, maar niet altijd betrouwbaarste bron van informatie is het geruchtencircuit. Iedereen kent iedereen en praat met iedereen, mits uiteraard van de eigen stam, dus nieuws verspreidt zich razendsnel. Alleen wordt het lastig te achterhalen wat er gebeurd is als je van verschillende kanten verschillende verhalen hoort. Dat geldt overigens ook voor de informatie uit de “echte” nieuwskanalen. Persvrijheid bestaat hier niet echt, dus de berichtgeving wordt beïnvloed door officiële instanties (het ontwerp van de mediawet is nog steeds onderwerp van discussie, journalisten worden geïntimideerd of daadwerkelijk gevangen gezet, mishandeld en in één geval vermoord) en sowieso is de kwaliteit van de journalistiek niet al te hoog. “De waarheid”, voor zover die al bestaat, blijft hier maar al te vaak bedekt onder een laag stof.