Dat het met de gelijkwaardigheid tussen vrouwen en mannen in Zuid-Sudan niet al te best gesteld is, mag inmiddels duidelijk zijn. Maar hoe zit dat eigenlijk in Europa? Zes weken op een talenschool in Frankrijk laat een redelijk ontluisterend beeld zien. Het lesmateriaal bevestigt alle mogelijke stereotypen. Mannen houden van auto’s, voetbal en de nieuwste technische snufjes. Ze werken veel, zijn competitief en ambitieus. Vrouwen doen het huishouden en zorgen voor de kinderen of kletsen met hun vriendinnen. Ze zijn vooral geïnteresseerd in kleding, make-up of sieraden en werken als telefoniste, secretaresse of assistente van meneer de directeur. Jongetjes ravotten en zijn stoer, meisjes spelen met poppen en moeten vooral lief zijn. De sportieve skister die is gevallen neemt een zeer wulpse houding aan tegenover de mannelijke hulpverlener, die vervolgens meer oog heeft voor haar borsten dan voor haar gebroken been.

De term “gender” verwijst naar sociaal geconstrueerde verschillen tussen man en vrouw, in tegenstelling tot “geslacht” wat gaat over biologische verschillen. De mate van gendergelijkheid in een samenleving verandert in de tijd en per  omgeving. Genderverschillen en hun consequenties zijn nu anders dan honderd jaar geleden, ze zijn anders op het platteland dan in de stad, anders in Europa dan in Afrika of Azië. Bovendien variëren de beelden over gender met leeftijd, sociaal milieu of geslacht. Die beelden over gender bepalen de verwachtingen in de samenleving over wat vrouwen en mannen of meisjes en jongens doen of niet doen. Het zijn juist deze verwachtingen die er toe leiden dat kinderen en volwassenen zich op een bepaalde manier gedragen, deze verwachtingen waardoor acties en activiteiten mogelijk of onmogelijk zijn voor bepaalde groepen.

In eerste instantie wordt bij een beperking van de mogelijkheden voor gedrag vaak gesproken over vrouwen, maar voor mannen en jongens geldt hetzelfde proces. Het wordt nog steeds raar gevonden dat jongens met poppen spelen of dat mannen de kinderen verzorgen en het huishouden doen. Dús gebeurt het weinig en moeten de mannen die het wel doen zich steeds verdedigen waarom ze die keuze maken. Hetzelfde geldt voor werkende moeders aan wie we nog steeds vragen hoe ze het toch doen, werk en kinderen combineren, terwijl we dat niet aan werkende vaders vragen. Dús voelen vrouwen zich meer verantwoordelijk voor de zorg voor de kinderen en raken overbelast.

Gender is sociaal bepaald en dus aangeleerd. Het voorbeeld van ouders of andere rolmodellen, de invloed van media en het onderwijs spelen allemaal een rol in de manier waarop mensen naar mannen en vrouwen kijken. Dat weten we allemaal al lang. Dus een sinterklaasfolder van een speelgoedwinkel waarin meisjes zorgzame huismoeders zijn en jongens allemaal stoere piraten of slimme wetenschappers, is niet alleen maar reclame voor speelgoed. Het is ook reclame voor een zeer rolbevestigend en beperkend wereldbeeld. De stereotype beelden uit zo’n Franse talencursus lijken op het eerste gezicht onschuldig of zelfs grappig, maar dat zijn ze niet. Ze bevestigen opnieuw genderongelijkheid en beperken mannen en vrouwen onbewust in hun mogelijkheden. Vaak wordt gezegd dat mannen en vrouwen zelf er voor kiezen om zich conform het rollenpatroon te gedragen, dat het gaat over individuele keuzes. Natuurlijk zijn het dat ook, maar zo simpel is het helaas niet. Verwachtingen binnen de samenleving leggen een hoge druk op mensen om daar aan te voldoen. We zijn sociale wezens en willen niet uitgesloten worden van de groep waar we bij horen. Dús heeft gender invloed op ons allemaal.