Een bankrekening. Iedereen in Nederland heeft er wel één, of twee of… Dat is hier anders. Banken zijn er hier wel, maar lang niet iedereen beschikt over een rekening. Het functioneren van het banksysteem is ook iets anders.

Dat begint al bij het openen van een bankrekening. We hadden van VSO in Juba strikte instructies gekregen bij welke bank we een rekening moesten openen, de KCB (Kenya Commercial Bank). In Wau hebben we eerst maar eens uitgezocht waar de KCB gevestigd is (en straatnamen kennen ze hier niet, dus de weg wijzen is lastig). Dat bleek uiteindelijk vlak bij René’s werk te zijn. Dus wij op maandagochtend naar de bank om “even” een rekening te openen.

We hebben flink ons best gedaan op het invullen van het formulier, maar meer dan de helft hadden we geen idee. We hebben nog twee keer gevraagd en toen het formulier maar gewoon aan de dame gegeven. Uiteraard kregen we het nog terug om nog een paar dingen aan te vullen (dat je een handtekening moet zetten lijkt ook wel logisch), maar het grootste deel van wat wij niet in konden vullen bleek ook helemaal niet nodig. Ik vermoed dat ze hetzelfde formulier bij alle vestigingen van KCB gebruiken en dat het dus afgestemd is op de Keniaanse situatie, met gegevens die in Zuid-Sudan over het algemeen niet beschikbaar zijn (je huisadres, bijvoorbeeld). Toen bleek hoe de bureaucratie hier werkt. Alles wat wij blanco gelaten hadden, ging een streep doorheen en werd N/A (not available) ingevuld. Op iedere pagina vulde de dame haar naam in met een rode pen, en werd een officiële stempel geplaatst. We hadden niet alleen het aanvraagformulier nodig, maar ook een verklaring van VSO dat wij voor hun gaan werken, een kopie van ons paspoort, twee pasfoto’s (één voor op het aanvraagformulier en één voor op de kopie van het paspoort). Ook op de andere formulieren werden stempels geplaatst en toen was het klaar. Alleen stonden wij daar nog, met geen idee hoe het nu verder ging. “ Nou, gewoon, kom morgenochtend maar terug om je rekeningnummer op te halen.” Oh, is dat de bedoeling? Gaan we dan nu weg zonder ontvangstbewijs of zoiets en hoe weet je dan morgen wat wij komen doen? Sommige dingen moet je niet vragen maar ervaren, dus we zijn weggegaan.

De volgende ochtend weer terug, en natuurlijk weer zo druk. Maar nu wisten we waar we moesten zijn, dus gelijk naar het goede bureau. En zowaar, op vertoon van ons paspoort kregen we een briefje mee waar ons rekeningnummer op staat. We hadden op het aanvraagformulier ook aangekruist dat we graag een PIN-pas wilden. Die kregen we niet, want die bestaat namelijk niet. We waren op het verkeerde been gezet door het feit dat het KCB-filiaal een pinautomaat aan de zijkant van de bank heeft zitten. Dat is gewoon standaardontwerp van KCB-filialen door heel Afrika. In Wau werkt het apparaat niet, hij staat gewoon niet aan.

We weten inmiddels ook waarom VSO er zo op aandringt dat we een rekening openen bij deze bank. Geld overmaken van de ene bankrekening naar de andere kan namelijk wel, maar alleen als het dezelfde bank is (en VSO heeft dus een bankrekening bij KCB). Geld overmaken van de ene bank naar de andere duurt minstens enkele weken en kan soms helemaal niet. Dat betekent dat betalingen vaak in contanten gaan (ja, ook grote bedragen), of met cheques. Die kunnen uiteraard alleen ingewisseld worden bij de bank die ze heeft uitgegeven.

Geld opnemen is ook een bijzondere ervaring. Daarvoor moet je in een rij gaan staan, meestal de langste. Neem je de verkeerde rij dan kom je bij een balie waar je alleen geld kunt storten. Voor het opnemen van geld moet je weer een formulier invullen. Hoe doen wij het: we vullen het formulier in bij het tafeltje dat daarvoor bedoeld is en gaan dan in de rij staan wachten op onze beurt. Zuid-Sudanazen doen dat anders (en ik moet zeggen: handiger). Ze gaan eerst in de rij staan en wachten totdat het voor iedereen duidelijk is wie achter en voor ze staat. Dan gaan ze naar het tafeltje, vullen het formulier in en nemen weer plaats in de rij op de plek waar ze eerder ook al stonden. Uitbetalen laat je doen in kleine coupures, want anders kan niemand wisselen. Dat zijn dus hele stapels biljetten die je meeneemt (muntjes hebben ze niet). Overigens betaal je voor het opnemen van (je eigen!) geld 4 SSP (South Sudanese Pound), ongeveer een dollar, per opname. Je laat het dus om meerdere redenen wel uit je hoofd om al te vaak naar de bank te gaan!